Bệnh viêm màng não do liên cầu là một bệnh do vi khuẩn liên cầu (Streptococcus suis, còn được gọi là liên cầu lợn) gây ra. Ổ chứa chính của vi khuẩn là lợn ốm, chết nhưng cũng có thể thấy sự có mặt của vi khuẩn ở lợn lành và các động vật khác như dê, cừu, bò, thậm chí cả chó, mèo,…
Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời sễ dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề và có thể mang đến nguy cơ tử vong cao.
1. Bệnh viêm màng não do liên cầu là gì?
Là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do một loại vi khuẩn từ lợn gây ra gọi là liên cầu lợn. Đây là loại vi khuẩn có hình cầu hoặc hình bầu dục, đứng riêng rẽ hay xếp đôi hoặc xếp thành chuỗi ngắn.
Vi khuẩn liên cầu thường xuất hiện ở đường hô hấp trên, nhất là ở a-mi-đan và khoang mũi, đường sinh dục và tiêu hóa của lợn.
Ổ chứa chính của vi khuẩn là lợn ốm, chết. Vi khuẩn liên cầu lây sang người do trực tiếp tiếp xúc với lợ bệnh qua các tổn thương nhỏ, trầy xước trên da của những người giết mổ, chế biến và ăn thịt lợn bệnh hay lợ mang vi khuẩn mà không được nấu chín.
Nếu bệnh không được thăm khám và điều trị kịp thời sẽ để lại nhiều biến chứng nặng nề và thậm chí viêm màng não do liên cầu còn dẫn đến tử vong.
2. Nguyên nhân
Mầm bệnh từ lợn
Nguyên nhân chính dẫn đến bệnh là do liên cầu lợn, những con lợn mang mầm bệnh là nguồn lây nhiễm chủ yếu, mạnh mẽ nhất trong đàn lợn.
Vi khuẩn liên cầu có sức đề kháng tương đối tốt trong điều kiện ngoại cảnh. Liên cầu lợn có thể sống 10 phút ở 60 độ C, 2 giờ ở 50 độ C và 6 tuần trong xác súc vật ở 10 độ C. Ở 0 độ C, vi khuẩn liên cầu có thể sống 24 giờ trong bụi và 8 ngày trong phân.
Những nguy cơ gây bệnh là những khu vực chăn nuôi lợn thì có khả năng gặp các trường hợp nhiễm vi khuẩn liên cầu cao hơn.
3. Các triệu chứng
Triệu chứng lâm sàn của bệnh
Thời gian ủ bệnh thường trong vòng 1 tuần. Chỉ điểm phơi nhiễm là thời gian bệnh nhân mổ, thái thịt lợn ốm, chết. Không loại trừ được các phơi nhiễm có nguy cơ như ăn thịt lợn chưa nấu chín, nhất là thủ lợn và lòng lợn.
Việc phơi nhiễm với các gia súc khác như bò, dê cũng cần được quan tâm.
- Bệnh khởi phát thường cấp tính với sốt cao, có thể kèm theo rét run, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn.
- Nhiều trường hợp đau mỏi các bắp thịt và tăng cảm giác đau ngoài da, thậm chí có thể có biểu hiện đau khớp.
- Một số trường hợp có triệu chứng đau bụng âm ỉ và đại tiện phân lỏng không nhầy máu. Giai đoạn khởi phát thường diễn biến ngắn 1 – 2 ngày.
Đến giai đoạn toàn phát
Bệnh nhân viêm màng não do liên cầu có hội chứng màng não rõ. Các dấu hiệu màng não cổ điển và hiện tượng co ứng cơ, nhất là gáy cứng rất rõ.
Hầu hết các trường hợp đều có rối loạn ý thức từ mức độ nhẹ như mê sảng đến trung bình là lơ mơ và đặc biệt là bệnh nhân trong tình trạng rất kích thích.
Có những bệnh nhân viêm màng não do liên cầu hôn mê đến mức phải đặt ống nội khí quản để kiểm soát đường thở.
Kèm theo là các triệu chứng thần kinh khu trú đa dạng, có thể giảm thính lực, thậm chế điếc nặng hai tai, thất điều, rối loạn điều hợp tư thế, động tác, run đầu chi, liệt thần kinh sọ.
Các biểu hiện rối loạn tiền đình và giảm thính lực một bên hoặc hai bên hay được đề cập đến như triệu chứng lâm sàn đặc trưng của bệnh viêm màng não do liên cầu.
Dịch não tủy thường đục, áp lực cao. Xét nghiệm sinh hóa protein tăng, glucose giảm. Đây là biểu hiện thường gặp của bệnh viêm màng não liên cầu.
Ngoài các triệu chứng thần kinh, người mắc bệnh còn có các biểu hiện khác như suy thận cấp ở mức độ nhẹ, phát ban ngoài da kiểu hồng ban lan rộng hoặc có thể có ban xuất hiện hoại tử (tử ban).
Một số trường hợp có thể có hiện tượng tắc mạch đầu chi và hoại tử khô đầu các ngón tay, chân.
Một số trường hợp mắc bệnh viêm màng não do liên cầu nặng còn có các triệu chứng như sốc nhiễm độc, trụy mạch, cơ thể lạnh, tụt huyết áp, nhiễm khuẩn huyết cấp tính, rối loạn đông máu nặng, suy hô hấp, suy đa phủ tạng,… bệnh nhân có thể bị hộn mê sâu nặng hơn là dẫn đến tử vong.
Đây là những biểu hiện ngoài hệ thần kinh và có ý nghĩa phân biệt giữa bệnh viêm màng não do liên cầu với bệnh viêm màng não do các tác nhân gây bệnh khác.
Sau khi điều trị đặc hiệu, sốt giảm dần rồi nhưng hầu hết các dấu hiện thần kinh thường giảm chậm. Bệnh nhân có thể có di chính giảm thính lực và rối loạn điều hợp tư thế – động tác kéo dài.
4. Biến chứng của bệnh
- Một số biến chứng của viêm màng não do liên cầu là
- Viêm màng não, xuất huyết, viêm phổi, viêm cơ tim và viêm khớp.
- Những người bị bệnh nặng có thể tử vong do độc tố vi khuẩn gây sốc nhiễm khuẩn, viêm nội tâm mạc, suy đa phủ tạng, nhiễm khuẩn huyết.
- Bên cạnh đó, còn có các biến chứng khó lường khác như chóng mặt và giảm thính lực. Đây vừa được coi là triệu chứng vừa được coi là biến chứng và vẫn có thể gọi là di chứng của bệnh.
5. Điều trị bệnh viêm màng não do liên cầu
Bài thuốc 1
Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, cứng mạch máu, chữa những chứng bệnh dịch
Nguyên liệu: Rửa sạch giun đất rồi dùng nứa nhọn sâu vào đầu giun rạch 1 đường theo chiều dọc. Rửa sạch ruột sau đó nhúng vào nước nóng cho giun cứng và sạch sẽ nhớt. Tiếp đến đem phơi hoặc sấy khô cho giòn.
Cách dùng: Lấy giun đã sấy giòn đem tẩm rượu hoặc gừng rồi sao qua, tán bột. Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc đã sắc hoặc 2-4g dạng thuốc bột.
Bài thuốc 2
Công dụng: Chữa bệnh liên quan đến não, đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, huyết áp giảm…
Nguyên liệu: sinh địa 15g, huyền sâm 15g, xương bồ 9g, bạch thược 12g, uất kim 12g, quy bản 15g, thiên trúc hoàng 12g, thạch quyết minh 30g, trân châu mẫu 30g, đại giả thạch 60g, ngư tất 15g, câu đằng 12g, viễn trí 9g, quất lạc 10g, đào nhân 10g, đương quy 10g, trúc nhự 9g, địa long 15g
Cách dùng: Các vị thuốc trộn chung và sắc với nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
5. Các biện pháp phòng ngừa bệnh viêm màng não do liên cầu
Để phòng tránh được bệnh viêm màng não do liên cầu, người tiếp xúc với lợn, nhất là tiếp xúc với lợn mắc bệnh cần thực hiện vệ sinh cá nhân như:
Tiếp xúc với lợn
Trang bị đồ bảo hộ lao động, rửa tay, chân sau khi tiếp xúc với lợn bệnh.
Khi tiếp xúc với lợn nghi hoặc mắc bệnh liên cầu lợn cần phải đeo khẩu trang, gang tay. Khi nghi bị viêm màng não do liên cầu cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín để sớm được chuẩn đoán và điều trị kịp thời.
Theo các chuyên gia, để phòng bệnh, người chăn nuôi cần tẩy trùng, vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, ăn uống, giết mổ, chế biến thịt gia súc đảm bảo vệ sinh.
Đặc biệt, những người có vết thương hở, bệnh ngoài da không nên tiếp xúc với lợn hoặc tham gia giết mổ, chế biến để phòng tránh nguy cơ bị mắc bệnh viêm màng não do liên cầu.
Lợn ốm, lợn chết phải chôn, đổ thuốc sát khuẩn và tiêu hủy, nghiêm cấm hoàn toàn việc di chuyển và giết mổ những loại lợn này. Chuồng trại và môi trường chăn nuôi phải phun thuốc sát khuẩn, khử khuẩn, để trống chuồn 2 tuần mới nuôi lợn trở lại.
Nguồn bệnh chủ yếu là lợn nên biện pháp mấu chốt hàng đầu là kiểm soát bệnh trên lợn. Bên cạnh đó, việc kiểm soát chăn nuôi và giết mổ lợn cũng đóng vai trò quan trọng để bệnh không truyền sang người.
Cần phải tăng cường giáo dục sức khoẻ, tuyên truyền về căn bệnh này để mọi người dân, cả những người chăn nuôi, giết mổ cũng như người tiêu dùng cảnh giác phòng tránh dịch bệnh
Ăn thịt lợn
Thịt lợn cần phải được sơ chế sạch sẽ và chế biến chín trước khi sử dụng, tuyệt đối không ăn tiết canh, thịt lợn còn sống, gỏi thịt lợn.
Nên mua thịt lợn đã qua kiểm định của cơ quan thú y, tránh mua thịt lợn có màu đỏ khác thường, bị xuất huyết phù nề. Nếu các bạn thấy tình trạng lợn như trên phải báo ngay với cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra và xem xét tránh lây lan bệnh dịch.
Tuyệt đối không ăn thịt lợn nhiễm bệnh. Vi khuẩn liên cầu lợn có thế sống 2 tuần trong các chất thải của lợn ngoài môi trường và chỉ chết ở nhiệt độ cao hoặc trong chất sát khuẩn.
Đảm bảo dinh dưỡng đối với những người đã mắc bệnh
Ngoài ra đối với người đã mắc bệnh viêm màng não do liên cầu, cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường trái cây rau xanh và uống nhiều nước, nếu bệnh nhân không ăn được cần chủ động cho ăn thông qua ống dạ dày, đủ năng lượng và căn bằng vi chất.
Chú ý phát hiện các dấu hiệu sớm của viêm màng não và các bệnh nhân tiếp xúc với lợn bệnh để có hướng xử lý điều trị giảm tỉ lệ tử vong do biến chứng gây ra.
Hãy đến ngay cơ sở y tế để khám và kiểm tra nếu có dấu hiệu của bệnh nhé.
Trên đây là một số thông tin cơ bản nhất về bệnh viêm màng não do liên cầu. Đây là một trong những bệnh lý nguy hiểm thường gặp, rất dễ dàng mắc phải nếu chúng ta không chú ý.
Chúng tôi mong rằng, với những thông tin trên, các bạn sẽ có thêm hiểu biết về bệnh để phòng tránh viêm màng não do liên cầu cho chính mình và những người xung quanh.
Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không nên áp dụng khi không có sự hướng dẫn và sử dụng từ bác sĩ.
