Ung thư có thể là căn bệnh mà nhiều người sợ gặp nhất trong cuộc đời mình, nó tàn phá tinh thần, thể xác cũng như kinh tế của bao gia đình. Tuy nhiên, nhiều người lại không biết nhiều về bệnh ung thư thực quản với việc định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa của bệnh. Bài viết giúp bạn có những cái nhìn khách quan hơn về căn bệnh này.
1. Khái niệm bệnh ung thư thực quản
Bệnh ung thư thực quản là căn bệnh có khối u ác tính xuất phát từ các tế bào biểu mô của thực quản. Mô vảy nhạy cảm với tia xạ và hóa chất thường ở 1/3 đoạn trên và 1/3 giữa, còn 1/3 đoạn dưới hay gặp ung thư biểu mô tuyến ít nhạy cảm với tia xạ, hóa chất.
Tỷ lệ mắc bệnh tùy thuộc vào thay đổi của các khu vực địa lý trên thế giới. Tại Việt Nam, ung thư thực quản khá hiếm gặp, thường người bệnh đến khá muộn nên rất khó khăn trong việc điều trị. Bệnh còn hiếm gặp ở những người dưới 40 tuổi bởi nó thường nhiều ở những tuổi trung niên (ngoài 50 tuổi).
Căn bệnh này không phân biệt giới tính, bởi nó có thể xảy ra trên cả nam và nữ nhưng vị trí khối u lại có sự khác nhau, ung thư thường gặp nhất ở 1/3 đoạn giữa và ít gặp nhất ở 1/3 đoạn trên.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh ung thư thực quản được xác định bởi nhiều yếu tố gây ra như hút thuốc lá, uống rượu mạnh. Thuốc lá với nhiều thành phần độc hại không chỉ có nguy cơ gây nên căn bệnh ung thư phổi mà còn làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.
Bên cạnh đó, thói quen ăn nóng, uống nước nóng của người dân cũng khiến cho tỷ lệ mắc bệnh cao hơn. Một số nguyên nhân khác được xác định như chất nitrosamine có trong mắm, dưa muối, bệnh ngắn niêm mạc thực quản cũng liên quan đến bệnh.
3. Triệu chứng- dấu hiệu nhận biết bệnh
Bệnh ung thư nói chung cần có những chuẩn đoán kỹ của các phương tiện, kỹ thuật hiện đại nhưng mỗi loại bệnh đều có những giai đoạn cụ thể để có thể phán đoán và thăm khám kịp thời. Bệnh ung thư thực quản được chia thành các giai đoạn và các biểu hiện sau:
Phương pháp chuẩn đoán qua biểu hiện thông thường
- Nuốt nghẹn
Nuốt nghẹn là một triệu chứng thường gặp nhất nhưng không đặc hiệu, ban đầu có cảm giác nuốt vướng sau xương ức. Bạn có thể nhận thấy rõ khi ăn thức ăn đặc và ngày càng tăng dần với những biểu hiện rõ ràng. Sau dần khó nuốt với cả thức ăn lỏng, cuối cùng, uống nước cũng có thể bị nghẹn.
- Trớ
Trớ là do khối u của bệnh ung thư thực quản cản trở thức ăn, dịch tiết thực quản, nước bọt đọng lại và khi ngủ trớ ra ngoài. Sau đó có thể gây nên hiện tượng viêm đường hô hấp kéo dài, trội lên từng đợt và hầu như không nôn.
- Triệu chứng khác
Một số triệu chứng khác như đau sau xương ức, khan tiếng mức độ vừa, ho khan liên miên, đau ngực dai dẳng. Đặc biệt, bệnh nhân gầy sút, giảm cân nhanh trong vòng một tháng có thể lên tới 5kg do nuốt nghẹn, suy dinh dưỡng.
Chuẩn đoán bằng hình ảnh
Đây có thể là một phương pháp giúp xác định đúng được căn bệnh và những triệu chứng để có thể nhận biết:
- Chụp thực quản cản quang
Chụp thực quản có uống thuốc cản quang rất cần thiết, hình ảnh thực quản qua chụp X quang có thể thấy u lồi vào lòng thực quản, nhiễm cứng thành thực quản, ổ loét. Chụp thực quản cho phép nhận được tổn thương vị trí khối u ở 1/3 trên, giữa hay dưới. Phim chụp giúp phát hiện di căn hay rò thực quản – khí phế quản.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT)
CT giúp bác sĩ có thể chuẩn đoán được khối u của bệnh ung thư thực quản lan rộng và xâm nhập vào tổ chức xung quanh thực quản và trung thất. Chụp CT còn giúp bác sĩ xác định việc có loại bỏ được khối u thực quản này hay không và có giá trị xếp loại giai đoạn bệnh.
- Nội soi sinh thiết u
Nội soi giúp phát hiện khối u, kích thước và mức độ lan. Người soi phải có chuyên mô để có thể phân biệt mô u, mô hoại tử, mô lành để quyết định chọn mẫu sinh thiết đúng.
- Chuẩn đoán phân biệt
Một số căn bệnh khác cũng có những triệu chứng như gây nuốt nghẹn, các loại bệnh gồm túi thừa thực quản, co thắt tâm vị, nuốt nghẹn do rối loạn tâm thần, viêm hẹp thực quản…
Hoặc có thể gặp bệnh khối u như u vùng cổ và trung thất đè vào thực quản, ung thư tâm phình vị dạ dày cũng gây nuốt nghẹn, khí phế quản một cách có hệ thống trong quá trình chuẩn đoán.
4. Phương pháp điều trị bệnh ung thư thực quản
Bệnh ung thư thực quản có nhiều cách điều trị khác nhau nhưng nó còn phụ thuộc vào kích thước, vị trí, sự lan tràn khối u và tình trạng chung của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị còn phải kết hợp với cung cấp dinh dưỡng, dinh dưỡng cần thiết để người bệnh có đủ sức khỏe để tiếp nhận điều trị.
Phương pháp Đông Y
- Bài thuốc: Đàm khí uất kết
Bệnh ung thư thực quản với nhiều triệu chứng khác nhau như ngực đầy, đau tức hoặc khó thở, nấc cụt, nuốt khó… thường gặp ở giai đoạn mới phát bệnh thì có thể sử dụng bài thuốc này.
Các vị thuốc trong đó gồm toàn phúc hoa 12, đại giả thạch 20, bán hạ 8, hương phụ 8, mộc hương 8, uất kim 10, đan sâm 16, phục linh 12, chỉ sác 10, cát cánh 12. Qua lâu 12, phỉ bạch 12, uy linh tiên 12, nam tinh 8, bạch anh 12, hạ khô thảo 16, trúc nhự 12, ngõa lăng tử 16.
- Bài thuốc: Âm dương lưỡng hư
Thang thuốc gồm hồng sâm 12, hoàng kỳ 20, thục địa 16, xa nhân 10, hoài sơn 12, nhục quế 6-8, kỉ tự 12, phụ tử 8-16, qui đầu 20, bạch thược 12, bạch linh 12, táo 12, cam thảo 4, sinh khương 3. Thang thuốc này giúp giảm các triệu chứng: nuốt không trôi, gầy đi rõ rệt, mệt mỏi, hồi hộp, mặt sưng, chân phù, sắc lưỡi nhạt, mạch tề nhược.
Phương pháp Nam y
Nhiều thầy thuốc giỏi từ xa xưa đã tìm ra những bài thuốc nam để chữa bệnh ung thư thực quản với việc đẩy lùi các triệu chứng. Hai bài thuốc dưới đây được sử dụng nhiều và để tham khảo trong việc chữa trị:
- Bài thuốc 1
Bài thuốc này với thành phần: bán chi liên 20g, sinh địa 18g, bắc sa sâm 15g, nam sa sâm 16g, huyền sâm 22g, mạch môn 20g, đương quy 12g, bồ công anh 14g, tỳ bà diệp tươi 15g, lô căn tươi 20g. chi tử, bạch anh, hạ khô thảo tất cả 12g, hoàng liên 10g. Tất cả các vị trong bài thuốc là một thang dùng sắc uống, một thang có thể uống 3 lần/ngày.
- Bài thuốc 2
Bài thuốc này cũng sắc uống nhưng uống theo liệu trình của thầy thuốc. Các vị thuốc trong bài này như bồ công anh 20g, xuyên hoàng liên 8g, chi tử 12g, sinh địa 16g, đương quy 20g, xuyên khung 8g, nam và bắc sa sâm đều 16g, huyền sâm 18g, lô căn tươi 20g, bạch hoa xà thiệt thảo 20g, bán chi liên 16g, bạch anh 15g, hạ khô thảo đều 12g.
Phương pháp Tây Y
Bệnh ung thư thực quản có nhiều cách điều trị khác nhau nhưng nó còn phụ thuộc vào kích thước, vị trí, sự lan tràn khối u và tình trạng chung của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị còn phải kết hợp với cung cấp dinh dưỡng, dinh dưỡng cần thiết để người bệnh có đủ sức khỏe để tiếp nhận điều trị.
- Phẫu thuật
Đây là một biện pháp điều trị chủ yếu của bệnh ung thư thực quản, khối u sẽ được lấy cùng một phần hoặc toàn bộ thực quản, tổ chức bạch huyết kế cận và các mô khác liên quan. Phần còn lại của thực quản được nối với dạ dày giúp người bệnh có thể tiếp tục nuốt như bình thường. Nhiều trường hợp, đoạn nối sẽ được tạo bởi một đoạn ruột non hoặc ống nhựa.
- Xạ trị
Bạn có thể được điều trị bằng xạ trị thông thường hoặc kết hợp với hóa chất như một biện pháp khởi đầu thay cho phẫu thuật. Phương pháp này được áp dụng khi khối u lớn hay ở vị trí khó khăn cho phẫu thuật, hoặc trong một số trường hợp không thể tiến hành xạ trị hay phẫu thuật thì điều trị tia xạ có thể giúp giảm đau, giúp bệnh nhân dễ nuốt hơn.
- Hóa trị liệu
Đây là một phương pháp kết hợp cùng xạ trị để làm giảm kích thước u trước phẫu thuật.
- Điều trị Laser
Điều trị ung thư với các phương pháp khác nhau nhưng các phương pháp này có thể ảnh hưởng đến những khu vực quanh khối u. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ tác động đến các tế bào trong vùng điều trị và nó có thể phá hủy tổ chức ung thư, giải phóng vùng tắc nghẽn của ung thư thực quản giúp giảm triệu chứng khó nuốt.
- Điều trị quang động học
Pháp này giúp bệnh nhân của bệnh ung thư thực quản giúp giảm các triệu chứng khó nuốt của ung thư thực quản.
5. Cách phòng ngừa bệnh
Bệnh ung thư thực quản là một căn bệnh nguy hiểm nhưng nó vẫn khá lạc quan bởi có thể ngăn ngừa nếu như bạn tuân thủ theo những nguyên tắc sau:
Không hút thuốc lá
Thuốc lá là nguyên nhân chính gây nên sự phát triển của nhiều loại bệnh ung thư trong đó có bệnh ung thư thực quản. Khói thuốc lá và các chất kích thích độc hại có mặt trong thuốc lá là một trong những nhân tố thuận lợi cho các tế bào bệnh ung thư thực quản sinh nở. Vì vậy, bạn cần tránh xa thuốc lá để đảm bảo cho mình một sức khỏe tốt và đẩy lùi bệnh tật.
Hạn chế uống rượu bia
Rượu, bia vô cùng có hại, nó là nguyên nhân gây nên nhiều bệnh ung thư như ung thư thận, gan… và ung thư thực quản. Hạn chế uống rượu, bia là một giải pháp tốt để đẩy lùi nguy cơ xâm lấn của ung thư.
Chế độ ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống hợp lý cung cấp đầy đủ dưỡng chất cũng như những vitamin cần thiết làm tăng sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh hiệu quả. Hạn chế ăn những đồ ăn chứa nhiều chất bảo quản cũng như đồ cay nóng.
Duy trì trọng lượng hợp lý
Trọng lượng quá khổ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, tiểu đường, một khẩu phần ăn khoa học sẽ giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh mà giảm nguy cơ mắc bệnh.
Trên đây là một số thông tin về bệnh ung thư thực quản giúp mọi người có cái nhìn đúng đắn và khách quan về sự nguy hiểm của căn bệnh này.
Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không nên áp dụng khi không có sự hướng dẫn và sử dụng từ bác sĩ.
